Co jest dobre na serce? Leki, dieta, ruch, suplementy?

Kawa a cholesterol. Czy kofeina podnosi poziom cholesterolu?

Kawa a cholesterol - czy picie kawy podnosi cholesterol i wpływa na trójglicerydy?

Kawa wpływa na cholesterol we krwi poprzez oddziaływanie związków w niej zawartych na wątrobę zajmującą się wytwarzaniem cholesterolu. Zbyt duża ilość wypijanej kawy może podnosić stężenie cholesterolu całkowitego i trójglicerydów we krwi, a w efekcie zwiększać ryzyko występowania chorób w obrębie układu sercowo-naczyniowego. Jaka kawa wpływa na cholesterol w największym stopniu i czy jej sporadyczne picie również negatywnie oddziałuje na nasz organizm?

Spis treści:

  1. Czy kawa podnosi cholesterol i wpływa na wysokie trójglicerydy? 
  2. Jak sposób parzenia kawy wpływa na zawartość cholesterolu? 
  3. Jakie są korzyści regularnego picia kawy? 
  4. Czy zbyt częste jej spożywanie może prowadzić do negatywnych efektów?

Czy kawa podnosi cholesterol i trójglicerydy?

Związek między piciem kawy a cholesterolem nie wynika z ilości zawartej w niej kofeiny. Wiąże się natomiast z występującymi w jej składzie olejami kawowymi, określanymi jako diterpeny, które występują zarówno w kawie zawierającej kofeinę, jak i tej bezkofeinowej. Wpływają one na zdolność metabolizowania i regulowania stężenia cholesterolu przez organizm. Proces ten ma miejsce przez zdolność olejów kawowych do osłabiania działania trzech genów w wątrobie odpowiedzialnych za regulację poziomu cholesterolu. Mogą również przyczyniać się one do zmniejszania ilości kwasów żółciowych, syntezowanych w wątrobie.1

Niestety kawa może wpływać na poziom cholesterolu LDL

Gdy wypijamy kawę w dużych ilościach, procesy zachodzące w wątrobie mogą wpływać na podwyższenie cholesterolu całkowitego, złego cholesterolu LDL, a także trójglicerydów we krwi. Nie mają natomiast znaczącego wpływu na występowanie dobrego cholesterolu HDL.2 Potwierdzają to liczne badania, których analiza wykazuje, że kafestol, czyli diterpen występujący w kawie, jest najsilniej działającym związkiem w diecie człowieka, który podwyższa stężenie cholesterolu we krwi.3

Badania potwierdzają, że wprowadzenie do organizmu około 10 mg kafestolu podnosi cholesterol całkowity w organizmie o średnio 5 mg.4

Wpływ zawartych w kawie diterpenów na cholesterol wynika również z obecności u danej osoby jednej z dwóch wersji genu CYP1A2, który odpowiada za enzym rozkładający w organizmie substancje zawarte w kawie.5 Jeżeli gen występuje w wolniejszej wersji, to kawa metabolizowana jest powoli co zwiększa jej negatywny wpływ na cholesterol. W przypadku osób posiadających ten gen w szybszej wersji jej negatywny wpływ na profil lipidowy jest znacznie słabszy.

Jednak nie musisz od razu rezygnować z picia kawy

Warto jednak podkreślić, że czarna kawa wypijana w niewielkich ilościach nie powinna wpływać w negatywny sposób na nasz organizm. Zawarte w niej substancje mogą oddziaływać na nasz organizm w sposób pozytywny lub negatywny w zależności od tego, jaki sposób parzenia kawy stosujemy oraz jakie dodatki do niej dodajemy. Regularne wypijanie kawy w towarzystwie śmietanki, cukru lub syropów słodzonych może nasilać niekorzystny wpływ olejów kawowych na profil lipidowy. Z kolei picie czarnej kawy lub z takiej z dodatkiem odtłuszczonego mleka może nie wiązać się z negatywnymi efektami zdrowotnymi.

Jaka jest zależność między sposobem parzenia kawy a cholesterolem?

Największy wpływ na działanie diterpenów na cholesterol ma sposób przygotowania kawy. Jej oddziaływanie na cholesterol jest wysokie, gdy w trakcie parzenia fusy mają długi kontakt z wodą. Zdecydowanie korzystniejsze dla układu sercowo-naczyniowego są metody parzenia kawy wymagające użycia filtra, które cechują się tym, że większość negatywnie wpływających na cholesterol diterpenów pozostaje w filtrze i nie jest przez nas wypijana.

Typ kawyKafestol na filiżankę
Skandynawska kawa gotowana6,2 mg
Kawa turecka4,2 mg
Francuska kawa prasowana (french press)2,6 mg
Kawa z ekspresu1,0 mg
Kawa rozpuszczalna0,2 mg
Aeropress, chemex, drip0,1 mg

Przeprowadzone badania wykazują, że największe stężenie negatywnie wpływających na cholesterol olejów kawowych, a zwłaszcza kafestolu zawierają kawy niefiltrowane, czyli wszystkie te, które wymagają długiego kontaktu ziaren kawy z wrzątkiem.6 Są to między innymi metody, takie jak:

  • skandynawska kawa gotowana,
  • kawa turecka,
  • francuska kawa prasowana.

Natomiast te, które są korzystniejsze dla zdrowia cechują się krótkim czasem kontaktu ziaren z wrzątkiem oraz szybkim oddzieleniem fusów od napoju. Dzięki temu oleje kawowe mają znikomy dostęp do wypijanej przez nas kawy i nie oddziałują na cholesterol w naszym organizmie. Zalecane kawy przy wysokim cholesterolu to zwłaszcza:

  • kawa rozpuszczalna,
  • kawa z ekspresu,
  • różne alternatywne metody parzenia – aeropress, chemex, drip.

Korzyści picia kawy dla układu krążenia (i nie tylko)

Wypijanie regularnie dwóch lub trzech filiżanek filtrowanej kawy dziennie może korzystnie wpływać na nasz organizm. Wynika to z faktu, że kawa zawiera w składzie wiele związków biologicznie czynnych, które w sposób pozytywny oddziałują na układ sercowo-naczyniowy naszego organizmu, a także funkcjonowanie innych organów. Zalety picia kawy wynikają z tego, że:

  • Chroni serce i tętnice – przeprowadzone badania wykazały, regularne wypijanie nawet filiżanki kawy obniża ryzyko występowania chorób serca i układu krążenia, takich jak niewydolność serca udar lub choroba wieńcowa o średnio 5-10 %.7
  • Zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 – badania wykazują, że regularne picie kawy obniża prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby od 23 do 50%.8 Osoby wprowadzające do organizmu kofeinę mają również większe szanse na wyrównywanie poziomu cukru we krwi.
  • Obniża prawdopodobieństwo wystąpienia marskości wątroby – proces ten może mieć miejsce ze względu na fakt, że zawarte w kawie substancje zmniejszają liczbę enzymów wątrobowych, które odpowiadają za powstawanie stanów zapalnych i uszkodzeń w obrębie wątroby.9
  • Zmniejsza ryzyko zachorowania na depresję – poprzez podnoszenie poziomu dopaminy i serotoniny. Oba hormony odpowiadają za łagodzenie stanów lękowych i ogólne poczucie szczęścia.10
  • Zwiększa poziom energii – wspomaga aktywację neuronów w mózgu przyczyniających się do ogólnej poprawy jego funkcjonowania oraz ogólnych funkcji umysłowych.11
  • Zmniejsza ryzyko występowania Alzheimera i demencji starczej – poprzez oddziaływanie na neurony znajdujące się w naszym mózgu. Badania pokazują, że osoby, które regularnie piją kawę są do 65% mniej narażone na ryzyko pojawienia się choroby Alzheimera.12
  • Wspomaga odchudzanie – kofeina zawarta w kawie znajduje się w wielu preparatach mających za zadanie przyspieszenia spalania tłuszczu. Badania pokazują, że regularne wchłanianie kofeiny przez organizm może podwyższyć metabolizm organizmu od 3 do 11%.13

Zagrożenia picia zbyt dużej ilości kofeiny

Prawdopodobieństwo wystąpienia różnorodnych powikłań zdrowotnych nasila się, gdy wypijamy zbyt duże ilości kawy. Regularne picie czterech lub większej liczby kubków kawy dziennie w krótkich odstępach czasowych może skutkować licznymi powikłaniami zdrowotnymi, zwłaszcza w obrębie układu sercowo-naczyniowego. Komplikacje, które mogą wynikać z nadmiernego picia kawy, to między innymi:

  • Wysokie ciśnienie krwi – wynika z tego, że kofeina stymuluje nasz układ nerwowy.14 Skutkiem tego procesu może być tymczasowe podniesienie ciśnienia krwi, zwiększające ryzyko zawału serca lub udaru mózgu.
  • Przyspieszone tętno – zbyt duża ilość kawy, związana z nadmiarem wprowadzanej do organizmu kofeiny może przyspieszać bicie serca, a w efekcie prowadzić do migotania przedsionków.15
  • Problemy żołądkowe – kawa stymuluje pracę jelit poprzez uwalnianie gastryny, czyli hormonu, który przyspiesza pracę okrężnicy.16 Z tego względu nadmiar wypijanej kawy może prowadzić między innymi do biegunki lub choroby refluksowej.
  • Stany lękowe – może towarzyszyć im bezsenność oraz stałe uczucie niepokoju. Nasilenie tego typu symptomów wynika z tego, że kofeina przyczynia się do zwiększonego wydzielania adrenaliny. Niestety ta w zawyżonej ilości może prowadzić do nerwicy lub depresji.17
  • Fałszowanie wyników krwi – badanie cholesterolu po kawie wypitej kilka godzin przed wykonaniem wyników może wykazywać zawyżone stężenie cholesterolu oraz trójglicerydów.18 Profil lipidowy nie jest wtedy przedstawiony w sposób autentyczny, co może grozić między innymi dobraniem niewłaściwych leków przez lekarza.

Podsumowanie

Kawa podnosi cholesterol jeżeli jest wypijana w zbyt dużych ilościach. Istotny wpływ na stopień oddziaływania kawy na nasz układ sercowo-naczyniowy ma również metoda, według której ją przygotowujemy. Okazuje się jednak, że wypijanie jej w rozsądnych ilościach może korzystnie wpływać na funkcjonowanie naszego organizmu. Jeżeli mamy wątpliwości co do tego czy kawa powinna znajdować się w naszej codziennej diecie, to warto skonsultować swoje wątpliwości z lekarzem lub dietetykiem, a także regularnie wykonywać badanie cholesterolu.

Kliknięcie rozwinie listę źródeł wykorzystanych w artykule
  1. https://academic.oup.com/aje/article/153/4/353/129046
  2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14510149/
  3. https://www.nature.com/articles/ejcn201268
  4. https://www.researchgate.net/publication/40131199_Levels_of_the_cholesterol-elevating_diterpenes_cafestol_and_kawheol_in_various_coffee_brews
  5. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/202502
  6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17456796/
  7. http://www.coffeescience.ufla.br/index.php/Coffeescience/article/view/1637
  8. https://link.springer.com/article/10.1007/s00125-009-1516-3
  9. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/apt.13523
  10. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0004867415603131
  11. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1600-0773.1995.tb00111.x
  12. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1046/j.1468-1331.2002.00421.x
  13. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2912010/
  14. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK202224/
  15. https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/JAHA.118.011346
  16. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/003655299750025525
  17. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18088379/
  18. https://www.researchgate.net/publication/232279570_Effects_of_coffee_smoking_and_alcohol_on_liver_function_tests_A_comprehensive_cross-sectional_study

Artykuły, które mogą Cię zainteresować

3 Komentarzy

  1. Zastanawiam się, czy kawa z mlekiem podnosi cholesterol tak samo jak czarna? Piję ją codziennie, ostatnio miałam nawet badanie na cholesterol a wyniki są w normie.

    1. Myślę, że wpływa na cholesterol tak samo jak czarna, ale największe znaczenie ma to ile tej kawy wypijasz. U mnie na przykład codziennie pojawia się zbożowa, a cholesterol mam od jakiegoś czasu wzorowy, polecam takie rozwiązanie 🙂

      1. Zgadzam się z tomek37, na codzień piję kawę zbożową, sporadycznie czarną a poziom trójglicerydów i cholesterolu jest u mnie na dobrym poziomie chociaż wcześniej miałam złe wyniki

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

five + one =